از گذشته‌های دور ریشه‌یابی و بیان علل و عوامل پدیده جنگ از موضوعات مورد توجه علما و فلاسفه جوامع بشری بوده است. علمای علوم مختلف درصدد تبیین ماهیت جنگ‌ها بر اساس دانسته‌های خود بوده‌اند و هر کس به نوعی و تا حدی توانسته این علل و عوامل را شناسایی کند. رویکردهای مختلف اقتصادی، روان‌شناختی، سیاسی، حقوقی، زیست‌شناختی و جامعه‌شناختی. همه این دیدگاه‌ها دارای اهمیت‌اند؛ چون جنگ پدیده فوق‌العاده پیچیده و منحصر به یک عامل و یک علت نیست و به‌وسیله یک نظریه یا از یک دیدگاه خاص نمی‌توان به کل وجودی آن پی برد.

همه نظریات جامعه‌شناختی در مورد جنگ یک اصل مشترک دارند و آن اینکه جنگ را یک پدیده طبیعی زندگی انسان‌ها در نظر می‌گیرند. اما این نظریات از لحاظ نحوه پیش‌بینی آینده با دیگران فرق می‌کنند. نظریات جامعه‌شناختی در مورد جنگ در دو دسته‌ قابل تقسیم‌اند:

۱٫ نظریات خوش‌بینانه؛ این نظریات عقیده دارند جنگ زاده ساختار اجتماعی است و باید امیدوار بود و پیش‌بینی کرد که روزی این ساختار دگرگون شود مثل سن سیمون، اگوست کنت، هربرت اسپنسر. از دیدگاه این نظریه‌پردازان مسایل گوناگون جامعه بشری از جمله جنگ معلول دگرگونی‌های ساختاری است.

۲٫ نظریات بدبینانه؛ که معتقدند جنگ پدیده‌ای است ابدی و غالباً مفید مثل ایزوله، کمپلویچ و ژرژ سورل. در نظریات بدبینانه که از نظریات اجتماعی مارکسیست‌ها ناشی می‌گردد، جنگ ابدی فقرا علیه ثروتمندان وجود دارد و منشأ این تعارضات در مسایل رقابت‌های اقتصادی است. به عقیده آنان ستیزها وسیله دگرگونی‌های اجتماعی هستند و این دگرگونی‌ها را می‌توان موجب ایجاد جامعه متعادل و خوب دانست. این نظریات هیچ یک از جنبه‌های اجتماعی و هیچ پدیده جداگانه‌ای را بدون ارتباط با کل تاریخی و ساختار اجتماعی آن درک نمی‌کنند.

منبع: پژوهشکده باقرالعلوم

این شعر را در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید